In Doeken gewonden

In Lukas 2:7 is vertaald, dat Maria Jezus in doeken wikkelde. Dat werd algemeen opgevat als lappen of lompen. Versneden of gescheurde stukken stof van oude kleding of iets dergelijks. Geld voor babykleren hadden Jozef en Maria dus niet. Zo arm waren ze....

 

Lukas gebruikt echter niet het Griekse woord rhakous dat lap of vod betekent (zoals in Matth. 9:16) of een ander zelfstandig naamwoord. Er staat zelfs helemaal geen woord dat doeken betekent. Er staat enkel een werkwoord, esparganomenon, dat afgeleid is van sparganon, dat zwachtel betekent. Dat is weer afgeleid van sparasso dat convulsie, samentrekking, kramp of stuip betekent. Esparganomenon betekent dus het met zwachtels ("windselen", SV) omwikkelen van een baby om stuipjes, convulsies, tegen te gaan en is een vakterm voor babyverzorging. Het gaat hier dus eenvoudig om de praktijk van het inbakeren van een baby. Daarbij werd een linnen zwachtel van circa 11 centimeter breed en 5 meter lang helemaal om het kind heen gewonden, de beentjes recht en de armpjes gestrekt langs het lichaam. Alleen het hoofdje stak er nog uit. De bedoeling was verder ook, dat de ledematen mooi recht zouden groeien. Het wordt tegenwoordig nog steeds gebruikt bij huilbaby's of onrustige baby's. Het woord inwikkelen laat al zien dat het niet om lappen gaat (1).

 

Ook de Statenvertalers dachten niet aan doeken of lappen. In kanttekening 11 bij Lukas 2:7 noemen ze als vertaalvariant de hierboven genoemde ‘windselen’. Ook zij dachten dus aan inbakeren. Het heeft dus niets met armoede te maken en het is evenmin uitzonderlijk. Ook uit het apocriefe Boek der Wijsheid 7:4 blijk dat windsels bij baby's een algemeen gebruik waren. 

 

Een betere vertaling is daarom ‘wikkelde Hem in windsels’ of 'omzwachtelde Hem'. Of, in eigentijdse bewoordingen: "bakerde Hem in". 

 

(1). De HSV Studiebijbel stelt, dat de "lappen" bedoeld waren om de baby "warm te houden en te beschermen". Deze algemene waarheid die voor alle tijden en volken van toepassing is verklaart niets.

 

In hoofdstuk 4 van mijn boek ga ik uitvoerigerer op de geboortepraktijk in.