In welk jaar is Jezus geboren? 

Deze vraag heeft al velen bezig gehouden en tot talloze theorieën geleid. In elk geval is het zeker, dat de geboorte van Christus in één van de jaren 6 v.Chr. tot 1 v.Chr. van onze huidige jaartelling viel. Maar welk jaar nu precies? Zelf ga ik uit van ergens in de tweede helft van 3 v.Chr. t/m tweede helft van 2 v.Chr., omdat dit het meest aannemelijk lijkt en bovendien strookt met de Bijbelse gegevens die Lukas ons verstrekt. Daarover elders meer. Maar met zekerheid valt er niets te zeggen. Geen enkele methode (zie onder) kan zekerheid bieden, het blijven theoriën, al heeft de ene theorie meer de schijn van juistheid dan de andere. We komen er niet precies uit wanneer de beschrijving is gehouden, wanneer de ster verscheen, er blijft verschil van inzicht over Herodes' sterfjaar en we weten niet in welk seizoen of maand Jezus is geboren. We kunnen enkel Jezus' geboortejaar globaal benaderen, meer niet. 

 

Er zijn in hoofdzaak vier methoden om Jezus’ geboortejaar te bepalen. Dat wil zeggen: om een globale indicatie daarvan te geven. Want al zou op elk van de vier methoden een absoluut zeker antwoord gegeven kunnen worden, voorzien van onomstotelijk bewijs, dan nog blijven het slechts handvatten om het geboortejaar (en misschien maand) te bepalen. Dan nog blijft het bij schattingen met een marge van maanden of een jaar tot anderhalf jaar. Welke vier methoden zijn er? 

1. Door na te gaan wat de evangelist Lukas aan dateringen biedt. Ik ga hier dieper op in onder het submenu “Datering volgens Lukas”. 
2. Door na te gaan wanneer de beschrijving uit Lukas 2 plaatsvond. Een deel geleerden gaat uit van de bekende beschrijving uit 8 v.Chr. die dan misschien uitliep tot 6 of 5 v.Chr. Anderen denken aan een mogelijke beschrijving ergens in 3 v.Chr. of 2 v.Chr. in het kader van o.a. keizer Augustus’ ambtsjubileum in 2 v.Chr. Deze theorieën worden beschreven onder het menu ‘Beschrijving”. Hun verschil wordt mede bepaald door de vraag wanneer Herodes is gestorven (4 v.Chr. of 1 v.Chr. - zie punt 4).
3. Door na te gaan wat de Ster van Bethlehem was en wanneer deze verscheen. Zie hiervoor het menu “Wijzen uit het Oosten”, onder het submenu “Ster van Bethlehem”. Ook hiervoor lopen de meningen nogal uiteen
4. Door na te gaan wanneer Herodes is gestorven. De mainstream geleerden ging altijd uit van 4 v.Chr. Jezus is geruime tijd daarvóór geboren en zo komt men op het jaar 5 v.Chr. uit als Zijn geboortejaar. Sommigen noemen zelfs 6 of 7 v.Chr. Het jaar 5 v.Chr. geldt overigens als formele wetenschappelijke consensus, die dan ook doorgaans in publicaties wordt genoemd. Een steeds grotere groep geleerden ziet echter tegenwoordig in dat het aannemelijker is, dat Herodes begin 1 v.Chr. is gestorven. Jezus’ geboortejaar kan dan ook 2 of 3 v. Chr. zijn. Onder het submenu “Herodes’ sterfjaar” ga ik hier nader op in.

 

Is ook maand en dag te bepalen?

Er zijn niet alleen verschillende methoden bedacht om aan de hand van de gegevens bij Lukas het jaar van Jezus’ geboorte te bepalen, maar ook in welke maand of op welke dag dat was. De methode die het meest houvast schijnt te bieden is de volgende.

In Lukas 1:5 wordt vermeld dat Zacharias van de afdeling van Abia was. Volgens 1 Kronieken 24:10 is dat de achtste van de vierentwintig dienstgroepen. Elke dienstgroep of afdeling deed een week dienst van sabbat tot sabbat (1 Kronieken 9:25, herhaald in 2 Kronieken 23:8). Volgens de Joodse geschiedschrijver Josephus was dit oude systeem in zijn tijd nog altijd in gebruik (Joodse Oudheden VII:365-366). Het hield pas op bij de verwoesting van de tempel in 70 n.Chr. Het verloop van de klassen van priesters was echter cyclisch binnen een jaar, d.w.z. dat elke afdeling twee keer per jaar diende.

Hieruit is al te zien, dat deze methode feitelijk niets zekers kan opleveren, omdat we niet weten in welke tijd van het jaar de engel Gabriël aan Zacharias of Maria verscheen. En we weten ook niet hoelang na Zacharias' terugkeer naar huis Elizabet zwanger werd. Verder zijn de zes zwangerschapsmaanden van Elizabet die de engel Gabriël noemde uiteraard een globale indicatie. Er zijn door enkele wetenschappers wel dienstroosters opgesteld, maar ook daarover heerst niet altijd eenduidigheid. Het enige dat we weten is dat Jezus ongeveer zes maanden na de geboorte van Johannes de Doper is geboren. Maar ook Johannes' geboortedatum kan niet achterhaald worden, dus ook niet wanneer Elizabet zwanger werd en zo ook niet wanneer Zacharias dienst deed in de tempel. 

Samengevat: deze methode levert niets concreets op.