De Kindermoord van Herodes

 

Mattheüs 2:7,8 en 16 (HSV)

6. Toen riep Herodes de wijzen onopgemerkt bij zich en vroeg hun nauwkeurig naar de tijd dat de ster verschenen was;

7. en hij stuurde hen naar Bethlehem en zei: Ga erheen en doe nauwkeurig onderzoek naar dat Kind, en als u Het gevonden hebt, bericht het mij, zodat ook ik kom om Het te aanbidden.

16. Toen werd Herodes, die zag dat hij door de wijzen bedrogen was, verschrikkelijk kwaad. Hij stuurde er soldaten op uit en bracht al de kinderen om die er binnen Bethlehem en in heel dat gebied waren, van twee jaar oud en daaronder, in overeenstemming met de tijd die hij bij de wijzen nauwkeurig nagevraagd had.

 

Herodes plan

Herodes werd van de wijzen niet wijzer. Na verloop van tijd voelt hij wel aan, dat ze niet meer terug zullen komen. Zijn plan valt in duigen. Hij voelt zich door hen bedrogen en wordt verschrikkelijk kwaad. Dat hijzelf de magiërs heeft bedrogen door te doen alsof hij het Kind wilde aanbidden vergeet hij gemakshalve. Hij kon uit hun wegblijven maar één conclusie trekken, namelijk dat zijn kwade opzet is doorzien. Het is voor hem meteen een duidelijk bewijs, dat de magiërs vonden wat ze zochten! Misschien nam hij het zichzelf achteraf ook kwalijk, dat hij of een paar afgezanten van hem niet meteen met de magiërs zijn meegegaan. In elk geval zien we hierin Gods hand, die hem hiervan weerhield.

 

Herodes’ wraak

Herodes zou Herodes niet zijn, als hij daar niet op een gruwelijke manier op zou reageren. Hij duldde geen concurrent die zijn troon kon bedreigen. Hij zou niets aan het toeval overlaten. Er was maar één manier om dat Kind uit te schakelen. Als hij alle kleinste kinderen in Bethlehem en omgeving zou laten doden kwam dat Kind vanzelf ook om. Onverhoeds zou hij toeslaan.

Er wordt wel geopperd (M. Henry), dat Herodes eerst nog in Bethlehem liet informeren waar de wijzen gebleven zijn. Toen hij vernam dat zij al vertrokken waren ging hij dan tot daden over in de hoop de geboren Koning zo alsnog te kunnen doden. Weer anderen denken, dat de informanten van Herodes ook vernamen, dat het Kind al vertrokken was. De actie van Herodes zou dan enkel represaille zijn geweest. In dat geval lijkt een slachtpartij onder volwassen Bethlehemieten echter eerder aannemelijk omdat zij met de wijzen onder één hoedje gespeeld zouden hebben.

Geen van beide gevallen lijkt echter reëel. Als Herodes informanten zou sturen voor onderzoek zou dat de (of een aantal) bewoners in Bethlehem in verhoogde staat van paraatheid gebracht hebben (Calvijn) en daarmee zou Herodes zijn kansen hebben verkleind.[1]

Herodes besefte, dat soldaten niet zo snel uit zouden kunnen maken hoe oud een klein kind precies is. Uit de informatie van de magiërs begreep hij wel, dat het Kind tussen ongeveer een half tot anderhalf jaar oud kon zijn en nog niet of nog maar net kon lopen. Daarom besloot hij eenvoudig, dat alle kinderen tot twee jaar gedood moesten worden. Zo konden de soldaten makkelijk en snel te werk gaan. Dat was de veiligste manier om er zeker van te zijn, dat het doel bereikt werd.

Zo trok een horde soldaten op Bethlehem af en op nederzettingen in de directe omgeving ervan om het bevel blind uit te voeren. De inwoners moesten geen tijd krijgen om kinderen te verbergen of om uit het dorp te ontsnappen.

 

Kinderen

Wat een onbeschrijfelijk leed heeft dit in Bethlehem veroorzaakt toen de soldaten onverhoeds Bethlehem binnentrokken en op gruwelijke wijze zoveel onschuldige kinderen ombrachten. Er wordt geschat dat bij deze infanticide 20 tot 30 kinderen werden gedood. Behalve onzinnig was het ook zinloos. Hét gezochte Kind was immers al met vader Jozef en moeder Maria naar Egypte vertrokken. Zinloos ook omdat Herodes zelf niet lang meer te leven had. Hij had niet bang hoeven te zijn voor een aardse concurrent.

Sommige vertalingen en kinderbijbels stellen, dat alleen de jongetjes werden omgebracht. De algemene betekenis van het Griekse woord paidas is echter kinderen. De vertaling jongens is wel mogelijk, maar dat ligt hier niet voor de hand. Ruwe soldaten gaan in hun haast niet eerst nog uitzoeken of het kind een jongetje of meisje is. Zo zullen ze evenmin onderscheid gemaakt hebben tussen kinderen uit het geslacht van David en die van andere geslachten.

 

> Opmerkelijk is dat we in de Evangeliën niet lezen, dat Jezus later ooit in Bethlehem is geweest. Mogelijk meed Hij zijn geboortedorp om de herinnering aan en de pijn van de kindermoord niet op te rakelen. Jezus was de enige leeftijdsgenoot van de vermoorde kinderen, die dit drama overleefde.

 

[1] P. ten Have overweegt in Bij de Bron, dat de soldaten misschien eerst naar Jezus gezocht hebben en toen dat niet lukte alle kinderen onder twee jaar hebben omgebracht. Dat zou echter veel te lang duren en het hele dorp gealarmeerd hebben.